Ze względu na wysokość na jakiej występują, chmury dzielimy na:
- Chmury niskie:
(zazwyczaj występują poniżej 2,000 metrów) Chmury te składają
się z kropelek wody, ale w chłodnym powietrzu mogą zawierać śnieg
i kryształki lodu. Nazwy chmur niskich poprzedzane są prefiksem strato;
- Chmury średnie:
(występują pomiędzy 2,000 a 7,000 metrów) Większość chmur średnich
składa się z kropelek wody podczas lata lub mokrego śniegu w
czasie zimy. Nazwy chmur średnich poprzedzane są prefiksem alto;
- Chmury wysokie:
(występują powyżej 6,000 metrów) Składają się z kryształków
lodu; wyglądają jak cienkie kosmyki, smużki. Nazwy chmur średnich
poprzedzane są prefiksem cirro;
Ponadto rozróżnia się cztery podstawowe typy chmur:
Mgła
Mgła powstaje tuż przy gruncie w wyniku kondensacji pary wodnej do
malutkich kropelek wody zawieszonych w powietrzu. Można by powiedzieć,
że mgła to chmura dotykająca swoją podstawą powierzchni terenu. Mgła
występuje zazwyczaj przy pięknej pogodzie, ale zmniejszona widoczność
jaką powoduje może doprowadzić do zamykania portów lotniczych i
innych niedogodności komunikacyjnych. Wiele procesów może doprowadzić
do powstania mgły, ale podstawowym czynnikiem jest tu stan nasycenia
powietrza. Powietrze nasycone powstaje na dwa możliwe sposoby: albo
przez schłodzenie go do temperatury jego punktu rosy, albo przez "doparowanie"
wody, przez co zawartość pary wodnej wzrasta.
Rodzaje
mgieł:
- mgła adwekcyjna
(napływowa) - kiedy wieczorem pada deszcz, nasiąknięta ziemia w
połączeniu z napływem chłodnego powietrza w nocy często
powoduje powstanie mgły adwekcyjnej;
- mgła opadowa
- ten rodzaj mgły często powstaje poniżej chmur opadowych. Kiedy
woda spada w suchsze powietrze poniżej chmury, kropelki wody
odparowują lub kryształki lodu ulegają sublimacji do pary wodnej.
Para wodna zwiększa wilgotność powietrza podnosząc temperaturę
punktu rosy i jednocześnie chłodzi powietrze w związku z ciepłem
utajonym potrzebnym do zamiany wody lub lodu w parę. Ten właśnie
proces prowadzi do przesycenia powietrza i formowania się mgły;
- mgła radiacyjna;
- mgła lodowa.
Chmury
warstwowe stratus
Chmura warstwowa najczęściej występuje jako jednolita warstwa chmur
pokrywających całe niebo. Powstają zazwyczaj gdy słabe prądy unoszą
cienką warstwę powietrza na wysokość, na której dochodzi do
kondensacji. Chmury warstwowe czasami wyglądają jak warstwa mgły, która
nigdy nie sięgnie powierzchni ziemi. Istotnie, mgła która uniesiona
zostanie powyżej powierzchni ziemi tworzy warstwę niskich chmur
stratus. Duże opady są rzadkością z racji bardzo słaby prądów
pionowych powietrza, ale może wystąpić mżawka.
Odmiany chmur warstwowych:
- chmura pierzasto-warstwowa
(cirrostratus) - biaława zasłona chmur, pokrywająca całe niebo,
tworzy się powyżej 6 km.
- Chmury te są na
tyle cienkie, że można przez nie zobaczyć słońce czy księżyc.
Czasami są tak cienkie, że jedyną oznaką ich obecności na
niebie jest zjawisko hala wokół słońca czy księżyca. Kryształki
lodu w cirrostratusach zaginają promienie słońca (księżyca), a
to objawia się właśnie zjawiskiem hala. Chmury te czasami
zapowiadają opady mające nastąpić w ciągu 24 h, szczególnie jeśli
występują po nich chmury średnie.
- chmura warstwowa
średnia (altostratus) - dość gęsta warstwa chmur
znajdujących się na wysokości 2,5 - 6 km, szara lub
niebiesko-szara.
- Chmury te rozciągają
się nad powierzchnią rzędu setek km kw. Słońce może być
widoczne w postaci przyćmionego dysku. Chmury te nie przepuszczają
wystarczającej ilości światła przez co na ziemi nie ma zjawiska
cienia. Występuje tu zazwyczaj opad ciągły.
-
- chmura warstwowo-deszczowa
(nimbostartus) - te ciemnoszare chmury powstają na wysokości poniżej
2 km.
Prawie zawsze dają ciągły ale słaby lub umiarkowany opad deszczu
bądź śniegu trwający od kilku do nawet kilkunastu godzin. Słońce
i księżyc są niewidoczne. Chmury te powstają w atmosferze
stabilnej, kiedy ciepłe i mokre powietrze "przejmuje" chłodniejsze.
Widzialność poniżej tej chmury jest mała, gdyż często
towarzyszy jej mgła lub postrzępione obłoki (stratus fractus) u
jej podstawy.
- chmura kłębiasto-warstwowa
(stratocumulus) - warstwa chmur niskich (do wysokości 2,5 km),
ciemnych, o wyraźnie kłębiastej budowie z nieco jaśniejszymi
przerwami.
Rzadko dają opady, a przerwy między chmurami wskazują miejsce, w
których powietrze opada (a nie wnosi się tworząc kłęby).
Chmury
pierzaste cirrus
Chmury pierzaste występują
na dużych wysokościach; składa się z bardzo drobnych rzadko
rozrzuconych igiełek lodu, mających włóknisty wygląd i delikatny
jedwabisty połysk. Powstają dzięki silnym zachodnim wiatrom w wyższych
warstwach atmosfery, dlatego też chmury te przemieszczają się
zazwyczaj z zachodu na wschód i zapowiadają pogodę. Kryształki lodu
powstają gdy para wodna ulega resublimacji (przechodzi w lód), a ich
"skąpa" budowa objawia się za sprawą małej ilości pary
wodnej na takich wysokościach.
Odmiany chmur pierzastych:
- chmura pierzasto-warstwowa
(cirrostratus);
- chmura pierzasto-kłębiasta,
baranki (cirrocumulus) - wysoko znajdująca się chmura (6-12 km) składająca
się z białych niemal przeźroczystych kłębów.
Kiedy kłęby te układają się w rzędy odróżnia je to od cirrusów
czy cirrostratusów. Chmury te raczej rzadko pokrywają całe niebo
- występują jako odosobnione kłęby.
Chmury
kłębiaste cumulus
Chmury
te występują w postaci kłębów o wyraźnie ciemniejszej podstawie.
Chmury kłębiaste niezbyt rozbudowane pionowo to cumulus humilis czyli
cumulus pięknej pogody. Cumulusy zazwyczaj występują właśnie
podczas pięknej pogody. Jednak, kiedy atmosfera jest niestabilna
i powstają bardzo silne prądy wstępujące cumulusy rosną w silnie
wypiętrzone cumulus congestus. Jeśli atmosfera jest wystarczająco
niestabilna powstaje chmura kłębiasto-deszczowa (cumulonimbus) znana
jako chmura burzowa. Taka chmura może
"urosnąć" nawet do wysokości 15 km.
Odmiany chmur kłębiastych:
- chmura
kłębiasta średnia (altocumulus) - kłębiasta
chmura z ciemnymi cieniami powstała z rozpadu chmury warstwowej średniej.
Czasami występują jako skręcone fale. Część chmury jest
zazwyczaj ciemniejsza od reszty i to pozwala odróżnić ją od
cirrocumulusów. Pojawienie się chmur kłębiastych średnich w
ciepły, parny i słoneczny ranek, często zapowiada wystąpienie
popołudniowych burz z piorunami.
- mammatus
- te workowate chmury występują poniżej podstawy chmury
burzowej (cumulonimbus), gdzie chłodne powietrze opada w cieplejsze
poniżej chmury. Wyglądają raczej złowieszczo, ale w rzeczywistości
oznaczają słabnięcie chmury burzowej.
- chmura kłębiasto-warstwowa
(stratocumulus),
- chmura
kłębiasto-deszczowa (cumulonimbus) znana jako chmura
burzowa.
- Chmura bardzo silnie
rozbudowana pionowo o porwanej podstawie, spiętrzona na podobieństwo
gór czy też wież, tworząca niekiedy u góry znacznie rozszerzoną
część, nazwaną kowadłem. W chmurze burzowej przeważnie zachodzą
wyładowania elektryczne (pioruny), nierzadko spada z niej grad,
wtedy chmura wyróżnia się szczególnie ciemnym odcieniem.
|